W dzisiejszym, dynamicznym świecie rozwój technologii cyfrowych stanowi kluczowy czynnik mający wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny państw. W kontekście edukacji Polska, podobnie jak i wiele innych krajów, stoi przed istotnym wyzwaniem dostosowania systemu edukacyjnego do wymagań XXI wieku. Poprzez odpowiednie inwestycje w edukację cyfrową możemy nie tylko zwiększyć wzrost gospodarczy czy podnieść poziom życia Polaków, ale także zbudować bardziej odporne na kryzys społeczeństwo, które pozwoli realizować ambitne cele na arenie międzynarodowej. Innowacja w dziedzinie edukacji (dziedzinie rzadko priorytetyzowanej przez polityków ze względu na długofalowe konsekwencje inwestycji), choć kosztowna, może dać najlepszy długofalowy rezultat spośród wszystkich inwestycji, które obecnie prowadzimy jako kraj.

Spada poziom systemu edukacji – winna nie tylko pandemia

Polska od uzyskania suwerenności w 1989 roku uczyniła znaczące postępy w poprawie jakości nauczania kolejnych pokoleń. Zarówno napływ środków unijnych, jak i dostęp do innowacji w nauczaniu pozwoliły Polsce w 2012 i 2013 roku zająć P jedno z najwyższych miejsc w rankingu Programu Oceny Edukacji (PISA) prowadzonemu przez OECD. Polski system edukacyjny koncentruje się na podstawowym i średnim szczeblu nauczania, stawiając duży nacisk na egzaminy narodowe i w tym właśnie zakresie poczyniliśmy największe postępy. Jednocześnie poziom systemu edukacji w Polsce spadł znacząco (o ponad 8 punktów procentowych) w 2022 roku w stosunku do roku 2012. Przyczyną tego stanu rzeczy była naturalnie pandemia, ale również niski poziom innowacyjności w nauczaniu oraz nierówności w dostępie do edukacji. Czynniki te stanowią wyzwania, które wymagają skoordynowanych działań. Dodatkowo nauczyciele często zmagają się z ograniczonymi zasobami i wysokim obciążeniem pracą. Pomimo tych wyzwań istnieją również pozytywne inicjatywy, takie jak rozwijanie programów wspierających edukację STEM (nauka, technologia, inżynieria, matematyka). Poprawa infrastruktury edukacyjnej i skupienie na rozwijaniu umiejętności praktycznych uczniów, jak również wdrożenie nowych technologii w edukacji mogą znacząco zmienić przyszłość Polski.

Edukacja cyfrowa kluczem do sukcesu

Technologie cyfrowe odgrywają kluczową rolę w współczesnym rozwoju gospodarczym, rewolucjonizując całe sektory gospodarki na świecie. Kraje, które skoncentrowały się na inwestycjach w edukację cyfrową, doświadczyły znaczącego rozwoju gospodarczego. Singapur stanowi bardzo dobry przykład. To właśnie tam konsekwentne inwestycje w technologie informatyczne i umiejętności cyfrowe przyczyniły się do transformacji kraju w lidera w dziedzinie innowacji i technologii. Estonia z kolei dzięki zaawansowanym rozwiązaniom cyfrowym w sektorze publicznym osiągnęła efektywność administracyjną, stając się jednym z najbardziej zaawansowanych cyfrowo państw na świecie. Inwestycje w edukację cyfrową w Korei Południowej zaowocowały powstaniem potężnego sektora technologicznego, gdzie firmy takie jak Samsung czy LG zdobyły międzynarodową renomę. Ponadto, Nowa Zelandia skupiająca się na rozwijaniu kompetencji cyfrowych wśród swoich obywateli, odniosła sukces w dziedzinie cyfryzacji swojej gospodarki. Inwestycje w edukację cyfrową są kluczowym narzędziem kształtowania nowoczesnych społeczeństw, zwiększając konkurencyjność gospodarczą i tworząc dogodne warunki dla dynamicznego rozwoju.

Edukacja cyfrowa pełni kluczową rolę w kształtowaniu współczesnej polityki edukacyjnej, stanowiąc strategiczne narzędzie realizacji jej głównych celów. Wprowadzenie technologii cyfrowych, w tym sztucznej inteligencji, umożliwia dostosowanie programów nauczania do współczesnych wymagań społeczeństwa opartego na informacji ale też (odpowiednio wdrożone) może pomóc w rozwiązaniu szeregu innych problemów społecznych, takich jak lepsze wykorzystanie potencjału uczniów, walka z uzależnieniami czy problemami natury psychologicznej.

Integracja nowoczesnych narzędzi edukacyjnych nie tylko wzbogaca proces przyswajania wiedzy, lecz także stwarza atrakcyjne środowisko edukacyjne, sprzyjające rozwijaniu umiejętności niezbędnych w erze cyfrowej. Edukacja cyfrowa może pomóc rozwijać kreatywność uczniów, zachęcając ich do samodzielnego myślenia. Ponadto, poprzez dostosowywanie programów nauczania do aktualnych potrzeb rynku pracy, edukacja cyfrowa może zwiększyć efektywność kształcenia przyszłych profesjonalistów, gotowych sprostać dynamicznym wyzwaniom współczesnego świata. Współpraca z sektorem prywatnym, rozwijanie umiejętności cyfrowych wśród nauczycieli oraz promowanie innowacyjnych metod dydaktycznych stanowią kluczowe elementy, które umożliwiają edukacji cyfrowej odegranie centralnej roli w tworzeniu efektywnej polityki edukacyjnej, skierowanej ku budowaniu kompetentnego społeczeństwa Polski XXI wieku.

Dobra wola i… dobry budżet

Przygotowanie odpowiedniej strategii edukacji cyfrowej napotyka na istotne wyzwania, takie jak nierówności dostępu do nowoczesnych technologii wśród uczniów czy brak wystarczającej liczby wyszkolonych nauczycieli. Dodatkowo istnieje obawa przed potencjalnymi zagrożeniami związanymi z cyberbezpieczeństwem czy negatywnymi aspektami technologii, takimi jak cyfrowe uzależnienia, cyfrowy mobbing, czy stalking. Niemniej jednak, poprzez odpowiednie inwestycje i polityki, Polska ma szansę przeciwdziałać tym problemom. Zaprojektowanie i rozwinięcie programu edukacji cyfrowej może nie tylko zniwelować przepaść cyfrową, ale także stworzyć społeczeństwo lepiej przygotowane i bardziej odporne na dynamiczne zmiany współczesnego świata, zwiększając tym samym potencjał innowacyjny kraju.

Dla polskich polityków kluczowe jest skoncentrowanie się na wieloaspektowym podejściu do inwestycji w edukację cyfrową. Konieczne jest dostarczenie odpowiednich zasobów, takich jak nowoczesna infrastruktura oraz profesjonalne szkolenia dla nauczycieli. Niezbędna jest również współpraca z sektorem prywatnym i spółkami z obszaru EduTech. Rozwijanie programów edukacyjnych zgodnie z wymaganiami rynku pracy oraz aktywne monitorowanie postępów uczniów, to tylko pierwsze z wielu korzyści, które wpłyną na bardziej zrównoważony rozwój kraju. Polskę stać na wdrożenie systemu edukacji cyfrowej na bezprecedensową dotąd skalę. Potrzebna są – jedynie i aż – wola polityczna oraz odpowiedni budżet.

Piotr Trąbiński

Wiceprezes Instytutu Staszica

Foto: pixabay.com