Niedobór specjalistów, posiadających umiejętności branżowe to zjawisko, który dotyka nie tylko polską gospodarkę, ale też wielu krajów europejskich. Wagę kształcenia branżowego, uczenia osób w każdym wieku i podnoszenia kwalifikacji podkreślają dzisiaj wszyscy - 2023 rok został przez Komisję Europejską ogłoszony Europejskim Rokiem Umiejętności. O ewolucji podejścia społeczeństwa do zawodów branżowych, a także o międzynarodowych zawodach EuroSkills, które po raz pierwszy w historii zorganizowano w Polsce, rozmawiamy z dr. hab. Pawłem Poszytkiem, dyrektorem generalnym Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.

Jak na przestrzeni lat zmieniło się podejście do umiejętności branżowych i kształcenia zawodowego?

Na początku lat 90., w trakcie ówczesnej transformacji ekonomicznej uznano, że główną rolę w gospodarce przyszłości odgrywać będzie sektor usług, a zapotrzebowanie na fachowców znacząco spadnie. Dlatego szkolnictwo zawodowe przez lata pozostawało w cieniu innych form kształcenia. Tamto podejście, niestety dopiero po wielu latach, zweryfikowała gospodarcza rzeczywistość.

W Polsce zabrakło specjalistów - kucharzy, elektryków czy pracowników budowlanych. Współczesny rynek potrzebuje zarówno wykwalifikowanych managerów, jak i wykwalifikowanych pracowników technicznych. Zmianie uległy także same zawody branżowe, rozszerzone dziś na wiele nowych specjalizacji, które w latach 90 - tych nie były nawet jeszcze zdefiniowane m.in. programowanie robotów, czy obsługa maszyn CNC. Podczas wydarzeń takich jak mistrzostwa EuroSkills pokazujemy, że umiejętności branżowe dają atrakcyjne perspektywy rozwoju dla młodych ludzi.

Czym są zawody Euroskills i dlaczego są ważne? U nas ten format dopiero się rozwija, ale w wielu krajach zawodnicy Euroskills to Ci najbardziej poszukiwani pracownicy.

EuroSkills to europejska edycja największego na świecie konkursu umiejętności, skierowana do młodych ludzi w wieku od 19 do 25 roku życia konkurujących ze sobą w zawodach stanowiących trzon każdej dobrej gospodarki - od wysoko technologicznych jak robotyka, mechatronika, IT dla biznesu po tradycyjne gotowanie, florystykę, instalacje grzewcze, dekarstwo czy stolarkę.  EuroSkills są najlepszym narzędziem popularyzacji kształcenia zawodowego wśród uczniów i studentów oraz stanowią doskonałą odpowiedź na rosnące potrzeby rynku pracy. Przyczyniają się bowiem do budowania nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki oraz generują wymierny wzrost całego rynku. Warto podkreślić również, że jak żadna inna inicjatywa, EuroSkills skutecznie łączy edukację na szczeblu szkół ponadpodstawowych i uczelni wyższych z biznesem, począwszy od lokalnego i krajowego, a skończywszy na globalnych koncernach. Młodzi zawodnicy przy wsparciu sponsorów rywalizują z najlepszymi konkurentami z całego świata, by potem zdobyć pracę w czołowych światowych firmach – jednocześnie inspirują i motywują swoich rówieśników.

Polska po raz pierwszy była gospodarzem tego wydarzenia. Jakie były największe wyzwania związane z organizacją tak prestiżowej imprezy i czy okazała się sukcesem?

Skala wydarzenia rzeczywiście była ogromna. Aby zorganizować zawody EuroSkills, trzeba spełnić wyśrubowane warunki logistyczne, organizacyjne i merytoryczne.  Tradycyjnie gospodarze mają cztery lata, żeby wszystko przygotować i dopiąć na ostatni guzik. My mieliśmy zaledwie… 15 miesięcy. Postanowiliśmy podjąć wyzwanie i zaprosić do Gdańska europejską młodzież. Same liczby robią wrażenie - niemal 600 zawodników z 32 państw, rywalizujących przez 3 dni w 42 konkurencjach, tysiące widzów podczas ceremonii otwarcia, ceremonii zamknięcia oraz samych zawodów, kilkadziesiąt partnerów biznesowych, setki ekspertów. Niewątpliwie stworzyliśmy precedens, ponieważ udowodniliśmy, że można tak ogromną europejską imprezę zorganizować w znacznie krótszym czasie niż zakładane cztery lata i można zrobić to dobrze.

Poza niewątpliwym organizacyjnym sukcesem FRSE, jak poradzili sobie polscy zawodnicy?

Polska drużyna wywalczyła 13 medali: 3 złote, 1 srebrny, 3 brązowe, 6 medali doskonałości oraz piąte miejsce w klasyfikacji drużynowej, to ogromny sukces. Pierwszy raz w historii zawodów EuroSkills i WorldSkills wywalczyliśmy tyle nagród. Poszerzamy pasmo sukcesów, pokazaliśmy, że jesteśmy świetni zarówno w zawodach tradycyjnych, jak i wysoko technologicznych. Złoto w Integracji Robotów Przemysłowych oraz w Elektronice najlepiej o tym świadczy.

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji zajmuje się także Programem Erasmus+. Zbliża się termin jesiennego składania wniosków, które przyjmowane są 19 października. Kto może ubiegać się o dofinansowanie w ramach tego programu – czy tylko szkoły i fundacje?

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji od 1993 roku działa na rzecz rozwoju systemu polskiej edukacji - zatem w tym roku obchodzimy piękny jubileusz - a od 2014 roku pełni również rolę Narodowej Agencji Programu Erasmus+, który jest flagowym unijnym programem wspierającym sport oraz kształcenie młodzieży w Europie. W perspektywie na lata 2021–2027 Erasmus+ kładzie silny nacisk na włączenie społeczne, transformację ekologiczną i cyfrową oraz promowanie uczestnictwa młodych ludzi w życiu demokratycznym. Tym samym program Erasmus+ wspiera realizację priorytetów i działań określonych w europejskim obszarze edukacji, w Planie działania w dziedzinie edukacji cyfrowej oraz europejskim programie na rzecz umiejętności. Ta inicjatywa to nie tylko mobilność z czym jest najczęściej kojarzony, ale również możliwość aplikowania o dofinansowanie projektów w sześciu sektorach: Edukacja Szkolna, Edukacja zawodowa, Szkolnictwo Wyższe, Edukacja dorosłych, Młodzież oraz Sport, a zgłaszać się mogą instytucje i organizacje publiczne, przedsiębiorcy czy jednostki samorządu terytorialnego. Rzeczywiście, najbliższy termin do składania wniosków to 19 października br. Szczegółowe informacje można znaleźć na naszych stronach internetowych, ale także uzyskać od naszych specjalistów w Narodowej Agencji Erasmus+  lub w Centrach Innowacji Erasmus+ InnHub, które dynamicznie rozwijamy. Zlokalizowane są już w siedmiu polskich miastach: w Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Poznaniu, Opolu, Gdańsku i Łodzi. Tam też prowadzimy indywidulane spotkania i konsultacje. Zatem gorąco zachęcam do bliższego zapoznania się z możliwościami programu Erasmus + i do aplikowania, bo perspektywy rozwoju które stwarza są olbrzymie i nie do przecenienia.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał Radosław Konieczny